Գործնական աշխատանք․ 7-րդ դասարան․ Համաշխարհային տնտեսություն

1․ Համապատասխանեցնել․ <<Մշակաբույս-արտադրության ճյուղ>>:

 Թեյ, կաուչուկատու հևեյա,բրինձ, շաքարեղեգ, վուշ, սուրճ,  եգիպտացորեն, ջութ, սուրճ, շաքարի ճակնդեղ, սիզալ, թեյ, կակաո, բամբակ, գանգրավուշ, կարտոֆիլ, ցորեն ,  ծխախոտ, արևածաղիկ։

Կարտոֆիլ, սուրճ, ծխախոտ, թեյ,

Հացահատիկային մշակաբույսեր	Առույգացնող մշակաբույս	Թելատու մշակաբույսեր	Ձիթատու մշակաբույսեր
	Կարտոֆիլ, լոլիկ, վարունգ, ձմերուկ,

2․ Համապատասխանեցնել․ (երկրների անունները կրկնվում են)։

Չինաստան, Ռուսաստան, Բրազիլիա, Թուրքիա, Գերմանիա, Կորեա (Հվ․), Հնդկաստան, Ճապոնիա, Ավստրալիա, ԱՄՆ, Իրան, ՀԱՀ

Պողպատի արտադրությամբ առաջատար երկրներ
Երկաթաքարի արդյունահանմամբ առաջատար երկրներ
Թուջի և պողպատի ձուլմամբ առաջատար երկրներ

3․ Համապատասխանեցնել․  «Արտադրանք — արդյունաբերության ճյուղ»

Արծաթ, գործիքներ, խաղող, հագուստ,  համակարգչային տեխնիկա, կաթ , սինթետիկ կաուչուկը, կենցաղային էլեկտրոնային սարքեր, բուրդ, կաշի, երկաթ, հրթիռաշինություն, պոլիմերներ, վուշ,  պղինձ, գործվածք,  պլաստմասսաներ,  բամբակ, կապար, կոշկեղեն,  լոլիկ,  սինթետիկ մանրաթելերը, անագ, շաքարի ճակնդեղ, շաքարեղեգ,  սնդիկ

Մետաղաձուլություն	Մեքենաշինություն	Քիմիական արդյունաբերություն	Թեթև արդյունաբերություն	Սննդի արդյունա- բերություն

4․ Ինչպիսի՞ միջոցառուների համակարգ եք առաջարկում << աղտոտ արդյունաբերությունների >> կողմից առաջացած   բնապահպանական հիմնախնդիրները կարգավորելու համար։————————————————

5․ Ավտոմոբիլային ընկերություն — պետություն» սկզբունքով կազմված զույգերից ընտրել սխալը.

1) «ՏՈՅՈՏԱ» — Ճապոնիա    3) «ՖՈՐԴ» — ԱՄՆ

 2) «ՊԵԺՈ» — Ֆրանսիա         4) «ՖԻԱՏ» — Իսպանիա

6․ Զարգացման ագրարային փուլում գտնվող երկրներ են.

1) Մոզամբիկը և Բանգլադեշը 3) Ֆրանսիան և Իտալիան

2) Թուրքիան և Իրանը 4) Բրազիլիան և Արգենտինան

7․Ինչպիսի՞ միջոցառումների համակարգ է անհրաժեշտ գյուղատնտեսության զարգացման համար։———————————————

Պատմություն

Արքա( 885 ից 890 թվական   )

Ներքին քաղաքականություն

Արտաքին քաղաքականություն

Հայոց Բագրատունի արքա Աշոտ Երկաթը (914–929 թթ.) վերականգնել է Հայաստանի 

անկախությունն ու միասնականությունը և 922 թ-ին ճանաչվել Շահնշահ Հայոց և Վրաց:

Աշոտ Բ-ն` Հայոց թագավոր Սմբատ Ա-ի ավագ որդին, գահը ժառանգել է 914 թ-ին` հոր եղերական մահից  հետո: Նա դեռևս 910 թ-ից մասնակցել է հոր մղած պաշտպանական մարտերին: Եղբոր՝ Մուշեղի հետ Ատրպատականի ամիրա Յուսուֆի և նրան դաշնակցած Գագիկ Արծրունու դեմ Ձկնավաճառի (Նիգ գավառ) ճակատամարտում (910 թ.) գլխավորել է Հայոց բանակը, սակայն պարտություն է կրել: Գահակալելուց հետո մյուս եղբոր՝ Աբասի (հաջորդել է իրեն) հետ արաբներից ազատագրել է Բագրևանդը, Շիրակը, Գուգարքը, Աղստևի հովիտը, և, ըստ Հովհաննես Դրասխանակերտցու, գրավել է Տփղիսն (այժմ՝ Թբիլիսի) ու ջախջախել արաբական կայազորը: 915 թ-ին Յուսուֆի գլխավորությամբ արաբական զորքերի նոր հարձակման, կովկասյան ցեղերի ներխուժման շրջանում Աշոտ Բ-ն մեկնել է Բյուզանդիա, բանակցել հայազգի Կոստանդին VII Ծիրանածին կայսեր հետ և ստացել օգնական զորք: Այնուհետև շուրջ 8 տարի (914–922 թթ.) պայքարել է ինչպես արտաքին թշնամիների, այնպես էլ ներքին կենտրոնախույս ուժերի դեմ: 925 թ-ի ամռանը Սևանի ճակատամարտում Աշոտ Բ-ն փոքրաթիվ ուժերով պարտության է մատնել Բեշիրի գլխավորած արաբական զորքերին: Այնտեղից Դվին փախչող Բեշիրին Գեղվա (Քեղա) ամրոցի մոտ նոր հարված է հասցրել Աշոտ Բ-ի զորավարներից Գևորգ իշխանը (ըստ Միքայել Չամչյանի՝ Մարզպետունյաց տոհմից): Աշոտ Երկաթը վերջնականապես վտարել է արաբներին և ամրապնդել երկրի անկախությունը:

Պատմիչ Ստեփանոս Տարոնեցու (Ասողիկ) վկայությամբ՝ Աշոտ Բ-ն Երկաթ մականունն ստացել է հանուն հայրենիքի ազատագրության մղած պատերազմներում ցուցաբերած քաջության և տոկունության համար:

Աշոտ Բ Երկաթի կերպարը գեղարվեստորեն ներկայացրել են Մուրացանը` «Գևորգ Մարզպետունի», և Բագրատ Այվազյանը` «Աշոտ Երկաթ» պատմավեպերում:

Երկր.Ամփոփում

ԱՌՆՉՈԻԹՅՈԻՆՆԵՐ ԵՌԱՆԿՅԱՆ ԿՈՂՄԵՐԻ ԵՎ ԱՆԿՅՈԻՆՆԵՐԻ ՄԻՋԵՎ, ԴՐԱՆՑ ԿԻՐԱՌՈԻԹՅՈԻՆՆԵՐ, ՈԻՂՂԱՆԿՅՈԻՆ ԵՌԱՆԿՅՈԻՆ։ 

Պնդումներից յուրաքանչյուրի դիմաց նշել ճիշտ է, թե՞ սխալ.                                             (1 միավոր)

1. եթե ∠B = ∠C, ապա  AB = AC ճիշտ է
2. եթե ∠C < ∠A, ապա AB < BC սխալ է
3. եթե AC > BC, ապա ∠A > ∠B ճիշտ է
4. АBC եռանկյան մեջ  տեղի ունի այս անհավասարությունը՝  AC< AB+ BC ճիշտ է

 2. 18 սմ պարագծով եռանկյան  մեջ AB= 7սմ, AC = 6սմ։

Նշվածներից որն է ճիշտ.                                                    
(1 միավոր)

1. ∠A= ∠C > ∠B
2. ∠C < ∠B< ∠A
3. ∠A > ∠B > ∠C
4. ∠A > ∠C> ∠B
   
   Նշվածներում ճիշտ պատասխան չկա

 3. Ո ՞ր տվյալներով ABC  եռանկյուն  գոյություն  ունի.                                                             (1 միավոր)

1. ∠A = 92^Օ, ∠C = 88°
2. ∠A = 32°, ∠B=97°, ∠C = 41°
3. AB = 6, AC =11, BC= 5
4. AB= 4,  AC = 11, BC= 14 ճիշտ է

4. Հավասարասրուն  եռանկյան պարագիծը 29 սմ է, իսկ մի կողմը՝ 7 սմ։ Գտնել եռանկյան անհայտ կողմերը։                                                  
(1 միավոր)
Եռանկյան անհայտ կողմերն են
I – 11 սմ
II – 11 սմ

5.ABC  հավասարակողմ  եռանկյան  AC կողմի  վրա նշված է М միջնակետը։ Գտեք АBM եռանկյան ամենամեծ կողմը։         
(1 միավոր)
Պատ․՝ BA ամենամեծ կողմն է

6. Ուղղանկյուն եռանկյան  սուր անկյուններից մեկը 22 աստիճան է։ Համեմատեք ուղղանկյուն եռանկյան  կողմերը։
(1 միավոր)
AC > BC > AB
7.ABC  եռանկյան AE  կիսորդը և BH բարձրությունը հատվում են Օ կետում։  Գտնել AOH եռանկյան բոլոր անկյունները, նշել  AOH եռանկյան ամենափոքր կողմը, եթե  
∠A= 52° 
(1 միավոր)
<HAO = 26^o
<HOA = 64^o
<AHO = 90^o
OH – Ամենափոքր

208-213 Առաջադրանքներ

208.Պատմությունը դարձրո՛ւ ներկա ժամանակով:

Մեր կապիկը մի աֆրիկացուց ենք ձեռք բերել, որը վառ անհատականությամբ ու յուրահատուկ հումորով օժտված մի էակ է: Ամեն օր նրան դուրս ենք տանում ու կապում ծառին: Առաջին երկու օրը խելոք նստում է տան մուտքի մոտ, ու նրա կողքով չընդհատվող հոանքով անցնում են որսորդները, մեզ սննդամթերք բերող պառավ կանայք,

211. Բայերի ժամանակային խախտումները գտի՛ր և ուղղի՛ր: Ուղղումներդ փորձի՛ր հիմնավորել:

Մեր կյանքի մեջ աշխուժություն էր մտցնում մարդանման կապիկը՝ Չամլին, որն ամեն առավոտ թեյ բերող սպասավորի հետ մտնում էր մեր ննջարանը: Մի ցատկով կտրում էր դռնից մինչև մահճակալս ընկած տարածությունը և թռչում մահճակալիս: Ի նշան ողջույնի` շտապ-շտապ համբուրում էր ինձ իր խոնավ շուրթերով ու հետո տնքտնքալով հետևում էր, թե ինչպես եմ կաթ, թեյ ու շաքար (հինգ գդալ) լցնում իր բաժակը: Բաժակն ինձնից վերցնում էր հուզմունքից դողդողացող ձեռքով, մոտեցնում շուրթերին ու խմում ահավոր մի ֆռոցով: Առանց դադար տալու ավելի ու ավելի էր բարձրացնում բաժակը, մինչև որ այն շուռ էր գալիս մռութի վրա: Դրանից հետո վրա էր հասնում մի երկար ընդմիջում: Չամլին սպասում էր, որ կիսահալված շաքարը հոսի իր լայն բացված բերանի մեջ: Երբ համոզվում էր, որ բաժակի մեջ էլ ոչինչ չկա, խոր հոգոց էր հանում ու բաժակը վերադարձնում էր ինձ՝ այն աղոտ հույսով, որ նորից կլցնեմ:

212. Փակագծերում տրված ժամանակաձևերից տեքստին համապատասխանող ձևն ընտրի՛ր և գրի՛ր կետերի փոխարեն:

Բարձր կրունկներով կոշիկներն առաջին անգամ երևացել են ուշ միջնադարյան Փարիզում: Բայց կինն իր կրունկներն ինչո՞ւ պիտի պահեր բարձր ու մարմնի ծանրությունը ոտքի թաթերի վրա.պիտի դներ: Պատճառն այն էր, որ այն ժամանակ Փարիզի փողոցները սալահատակված չէին, և մարդիկ մի մայթից մյուսն անցնելու ժամանակ խրվել էին ցեխի մեջ: Եվ ահա մի հնարագետ կոշկակար, որն իր համար, հնարել էր բարձր կրունկները, որոշեց մյուսների կոշիկներն էլ այդպես կարել:

213. Փակագծերում տրված ժամանակաձևերից տեքստին համապատասխանող ձևն ընտրի՛ր և գրի՛ր կետերի փոխարեն:

ա) Աշխարհի մեծածավալ հին գրքերից մեկը հայերեն «Մշո ճառընտիր» գիրքն է, որ պատրաստել էին արջառի ու երինջի կաշվից: Դա յոթանասունհինգ սանտիմետր լայնություն ուներ և մոտ երեսուներկու կիլոգրամ.էր կշռում : Հայ գյուղացինրը մեծ գումարով փրկագնեցին ձեռագիրը, երբ սելջուկները դա հափշտակել էին:

բ) Միայն դինոզավրերն ու մյուս նախապատմական կենդանիները կարող էին տեսնել հայտնի ամենահին երկնաքարի անկումը, որովհետև երեք հարյուր միլիոն տարի առաջ, երբ դա, ընկել էր), միայն նրանք էին թափառում ծառանման պտերների հսկա անտառներում:

Պարապմունք 48.

Վերջավոր բազմությունների միավորման տարրերի քանակը
Վերջավոր բազմությունների դեպքում գոյություն ունի կապ երկու բազմությունների միավորման և հատման տարրերի թվերի միջև՝ (մոդուլի նշանը ցույց է տալիս բազմության տարրերի թիվը).

|A∪B|=|A|+|B|−|A∩B|

|A∩B|=|A|+|B|−|A∪B|

|A|-ն  A բազմության տարրերի քանակն է:
|B| -ն A բազմության տարրերի քանակն է։
Օրինակ`
А={1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9,}
|А|=9 տարրերի քանակն է:

Առաջադրանքներ
1.Գրիր երկու բազմություններ, որոնց տարրերի քանակը վերջավոր է և այդ  բազմությունները  ընդհանուր հատում չունեն։ Հաշվի՛ր այդ  բազմությունների միավորման տարրերի քանակը։

Օրինակ՝
А={1, 3, 5, 7}
B={0, 6, 8, 10, 12}
IAI=4 տարրերի քանակն է
IBI=5 տարրերի քանակն է
IАUBI=IAI+IBI=9

գրիր ևս  հինգ օրինակ։

H={3, 8, 14, 21}

S={2, 6, 27}

|H|=4

|S|=3

|HUS|=|H|+|S|= 7

D={5, 9, 13, 32}

F={56, 78, 94}

|D|=4

|F|=3

|DUF|=|D|+|S|= 7

2.Գրիր երկու բազմություններ, որոնց տարրերի քանակը վերջավոր է և այդ  բազմությունները ունեն  ընդհանուր հատում։ Հաշվիր այդ  բազմությունների միավորման տարրերի քանակը։
Օրինակ՝
А={1, 3, 5, 7}
B={ 1, 2,3,4, 6, 7}
IAI=4 տարրերի քանակն է
IBI=6 տարրերի քանակն է
IAՈBI=3
IАUBI=IAI+IBI-IAՈBI=4+6-3=7
գրիր ևս հինգ օրինակ։

А={4, 6, 8, 9, 23}
B={4, 5, 7, 8}
IAI=4 տարրերի քանակն է
IBI=6 տարրերի քանակն է
IAՈBI=3
IАUBI=IAI+IBI-IAՈBI=4+6-3=7

А={1, 3, 5, 7}
B={ 1, 2,3,4, 6, 7}
IAI=4 տարրերի քանակն է
IBI=6 տարրերի քանակն է
IAՈBI=3
IАUBI=IAI+IBI-IAՈBI=4+6-3=7

Լուծիր խնդիրները։
3. A  բազմությունն ունի հինգ տարր, АUB բազմությունը՝ 12 տարր, իսկ АUB բազմությունը՝ 2 տարր։ Քանի՞ տարր ունի B բազմությունը։

4. Եղբայրը և քույրը միասին լրացրին ամբողջ խաչբառը, որը պարունակում է 60 հարց։ Եղբայրը պատասխաններից գտավ 38-ը, իսկ երկուսը միասին գտան 12 պատասխան։
Քանի՞ պատասխան գտավ քույրը։
Քանի՞ պատասխան գտավ միայն քույրը։
Քանի՞ պատասխան գտավ միայն եղբայրը։

5.Դասարանի 22 աշակերտներից 14-ը զբաղվում է լողով, 10-ը մասնակցում է մաթեմատիկայի պարապմունքներին: Քանի՞ աշակերտ է մասնակցում և´ լողի, և´ մաթեմատիկայի պարապմունքներին, եթե դասարանում չկա աշակերտ, որ չմասնակցի այդ պարապմունքներից գոնե մեկին:

6.Դասարանում սովորում են 30 աշակերտ: Էքսկուրսիայի ժամանակ 23 աշակերտ գնացին թանգարան, 21 աշակերտ` կինո:   Քանի՞ աշակերտ գնացին և´ թանգարան, և´ կինո եթե դասարանում յուրաքանչյուր աշակերտ գնացել է կա՛մ կինո, կա՛մ թանգարան, կամ էլ երկուսն էլ գնացել է։

7.Կոնֆերանսին մասնակցող 100 գիտնականներից 80%-ը տիրապետում է անգլերեն, իսկ   60%-ը գերմաներեն, ընդ որում յուրաքանչյուր մասնակից տիրապետում է այդ լեզուներից գոնե մեկին։

Գործնական աշխատանք 202-207

202.Գտի՛ր, թե ընդգծված բառաձևերը ե՛րբ են սխալ և երբ` ճիշտ: Ուղղի՛ր սխալ ձևերը:

Գնալուց մի անգամ էլ պատվիրեց զգույշ լինել:

Գնալիս մի անգամ էլ պատվիրեց զգույշ լինել:

Քո գնալուց հետո հյուրեր եկան։

Այդ աղջկան փրկելուց քիչ էր մնում ինքը խեղդվեր:

Այդ աղջկան փրկելիս քիչ էր մնում ինքը խեղդվեր:

Մարդու կյանքը փրկելուց բարի գործ կ՞ա:

Շտապելուց ամեն ինչ գցում էր ձեռքից:

Շտապելուց ինչ-որ մեկը կանգնեցրեց նրան:

Շտապելիս ինչ-որ մեկը կանգնեցրեց նրան:

Հոգնել եմ նույն բանն անվերջ ասելուց:

Այդ ասելուց հանկարծ գլխի ընկավ, որ մոռացել է գլխավորը:

Այդ ասելիս հանկարծ գլխի ընկավ, որ մոռացել է գլխավորը:

Հեռանալիս հիշեցրեց իր հրավերն ու խնդրանքը:

Հեռանալիս հոգնել եմ, ուզում եմ բոլորիդ միասին տեսնել:

Հեռանալուց հոգնել եմ, ուզում եմ բոլորիդ միասին տեսնել:

Ուշադիր դիտելիս վրան ճեղք կնկատես:

Դա դիտելիս հետո էլ ոչինչ չեմ ուզում տեսնել:

Դա դիտելուց հետո էլ ոչինչ չեմ ուզում տեսնել:

203.Տրված հարակատար դերբայները տեղադրի՛ր կետերի փոխարեն:
Քնած, բերած, կառուցած, տրված, տնկված, հեռացած, ասված:

Երբ արդեն ամեն ինչ ասված էր, բոլոր պատվերները՝ տրված մոտեցավ մեքենային:
Վարպետի կառուցած բոլոր կամուրջները մինչև այսօր կան:
Երբ արքայի հրամանով տնկված անտառը մի քիչ մեծացավ, այնտեղ վայրի կենդանիներ էլ բաց թողեցին:
Աշխարհում մի մարդ միայն կարող է օգնել քնած գեղեցկուհուն:
Այս կողմերից մի քանի տարի առաջ հեռացած մարդիկ մեր ավանը չեն ճանաչի:
Հեղեղի բերած տուփը ոչ մի կերպ չէր բացվում:

204.Տրված ենթակայական դերբայներով նախադասություններ կազմի՛ր այնպես, որ դրանք ո՞ր հարցին պատասխանեն:
Գրող, կառուցող, ներող, բարձրացող,հիացող:

205.Ընդգծված հարակատար դերբայները դարձրո՛ւ դիմավոր բայեր. Դիմավոր ձևերը ո՞ր դերբայով կազմվեցին:
Օրինակ`
Վաղուց հերքված վարկածը- վարկածը, որ վաղուց հերքվել էր:

Ցանքերի համար վտանգավոր դարձած արձրև ֊ անձրև որը վտանգավոր էր դարձել ցանքերի համար

մառախուղով պատված լեռնագագաթներ֊ լեռնագագաթներ որոնք պատվել էին մառախուղով

ճանապարհորդի նկարագրված ջրվեժը֊ջրվեժը որը նկարագրվել էր

դժվարին կացության մեջ ընկած մարդ֊մարդ որը ընկել է դժվարիին կացության մեջ:

գիշերները մեր այգին այցելած չորքոտանին, անտառից սկիզբ առած վտակ:

206.Ընդգծված ենթակայական դերբայները դարձրո՛ւ դիմավոր բայեր. դիմավոր ձևերը ո՞ր դերբայով կազմվեցին:
Օրինակ`
Հերքվող վարկած- վարկած, որ հերքվում էր:
Գիշերները մեր այգին այցելող չորքոտանի, անտառից սկիզբ առնող վտակ, դժվարին կացության մեջ գտնվող մարդ, ցանքերի համար վտանգավոր դարձող անձրև, մառախուղով պատվող լեռնագագաթներ, ջրվեժը նկարագրող ճանապարհորդ:

207.Ընդգծված անորոշ դերբայը դիմավոր բա՛յ դարձրու. ինչպիսի՞ դիմավոր ձևեր ստացվեցին:
Օրինակ Գնաց ծովում լողանալու- Գնաց , որ ծովում լողանա: Կանգնեց անկյունում նրան նորից տեսնելու նպատակով: Խնդրեց նամակը հասցնելու մասին: Մի քանի վարկյան շահելու համար վազեց: Սպասեց հոսանքների բերելուն: Մի քանի քայլ հեռանալովհանդիպեց: Հոսանքի ուղղությամբ ցած վազելով տեսավ: Ջրի պակասելու մասին խոսեցին:

CHecK YOUr Progress

Exercise 1

Today is the longest day of the year.

For me Geography is diffcultest than Maths its diffcult for me to remember facts about countries.

History is the easyculest subject at school

I fell dreadfull this is the worst day of my life

i dont argue with joe,because hes bigger than me.

Sally is bette than me at art.

i think my results will be worse than last year.

if you want to be fit a healthy diet and lots of exercies are the importantest things.

translate with english speakers.

Excuse me what does this word mean?

i want my pronunciation to be better, so i listen to cassettes and imitate the speakers.

for homework our teacher sometimes gives us texts in English and we have have to translate them into our language.

My father speaks good English but he has a very strong accent

Առաջադրանքներ դասագրքից

193. Ընդգծված դերբայները դարձրո՛ւ բայեր:

Օրինակ`

Քայլող աղջիկ- աղջիկ, որը քայլում է:
Հեռացած ձմեռ- ձմեռը, որ հեռացել է:

Ա. Սլացող մեքենա-մեքենա, որը սլանում է,
արևի շուրջը պտտվող մեքենա-մեքենա, որը պտտվում է արևի շուրջը,
թունելից դուրս եկող գնացք-գնացք, որը դուրս է գալիս թունելից,
պատրաստակամորեն հորը մտնող երեխա-երեխա, որը պատրաստակամորեն մտնում է հորը,
փոշու ու մրի մեջ աշխատող մարդիկ-մարդիկ, որոնք աշխատում են փոշու ու մրի մեջ:

Բ. Ընկած գրիչ-գրիչ, որը ընկած էր,
մոռացված երգ-երգ, որը մոռացված է,
թիթեռի հետևից ընկած երեխա-երեխա, ով ընկած է թիթեռի հետևից,
արձակված ու կախված վարագույր-վարագույր, որը արձակված ու կապված է,
լուծված խնդիր-խնդիր, որը լուծված է,
գիշերվա անձրևից խոնացացած օդ-օդ, որը խոնավացած է գիշերվա անձրևից:

194. Կետերը փոխարինի՛ր ապրել բայից կազմված դերբայներով (ապրելիս, ապրող, ապրած, ապրել):

Նրա ապրած երկար ու ձիգ տարիների մասին ընդամենը մի երկու նախադասություն կարելի է պատմել:

Գետափին՝ զով ծառերի ստվերումապրելիս հիշում էր իր անապատը, խանձված ավազը:

Կարտոֆիլի արտում ապրող բզեզն արագ բազմանում է ու շարժվում առաջ՝  նոր տարածություններ գրավելու:

Ուզում էր քաղաքից դուրս ու մենակ՝ ապրել հեռու մի դաշտում:

195. Կետերը փոխարինի՛ր ապրել բայի դիմավոր ձևերով:

Քանի՛ տարի ապրում ես մեր երկրում ու չգիտե՞ս մեր օրենքները:
Եթե մի երկու ամիս էլ ապրեք այս  խոնավ ու անարև երկրում, բոլորովին կմոռանա՞ք մեր գյուղը:
Մի քանի օր այստեղ ապրի ու կտեսնի, թե ի՞նչ դժվար է օրվա հոգսը հոգալը:

Այստեղ ապրելու ուրիշ ելք չունեմ:
Դու երկար ես ապրել այս աշխարհում ու շատ բան ես տեսել, ինձ մի խորհուրդ տո՛ւր:

196. Տրված բայերը բաժանի՛ր երկու խմբի՝դիմավոր բայերի և դերբայների:

Փակել է, մտնել, փակած, մտար, փակում եմ, մտնում է, փակեցիր, մտած, փակի՛ր, մտնեիր, փակելիս, մտնելիս, կփակենք, մտի՛ր, պիտի փակեք, մտել էինք, փակել էիր, պիտի մտնի:

Դիմավոր բայեր-փակել է, մտար, փակում եմ, մտնում է, փակեցիր, փակիր, մտնեիր, կփակենք, մտիր, պիտի փակենք, մտել էինք, փակել էիր, պիտի մտնի։

Դերբայներ-մտնել, փակած, մտած, փակելիս, մտնելիս։

197. Տրված նախադասություններն այնպես փոխի՛ր, որ դիմավոր բայը դառնա համակատար դերբայ (իս վրջավորությամբ):

Օրինակ`

Երբ կենդանիների պահպանության խնդիրն էին լուծում, բազում դժվարությունների հանդիպեցին: -Կենդանիների պահպանության խնդիրը լուծելիս բազում դժվարությունների հանդիպեցին:

Երբ գետափին զբոսնում էր, հանկարծ շների հալածվող մի եղջերու տեսավ:
-գետափին զբոսնելիս, հանկարծ շների հալածվող մի եղջերու տեսավ:

Երբ երկրորդ խողովակաշարն էին կառուցում, պարզեցին, որ դա էլ բավարար չի լինելու:
-երկրորդ խողովակաշարնը կառուցելիս, պարզեցին, որ դա էլ բավարար չի լինելու:

Երբ գետակն անցնում էր, որս անող մի գայլաձուկ տեսավ:
-գետակն անցնելիս, որս անող մի գայլաձուկ տեսավ։

Երբ լսում էրընկերոջ պատմությունը, փորձում էր պատկերացնել, թե ինքն ի՞նչ կաներ այդ պայմաններում:
-ընկերոջ պատմությունը լսելիս, փորձում էր պատկերացնել, թե ինքն ի՞նչ կաներ այդ պայմաններում:

Երբ ինչ-որ բան կամ ինչ-որ մեկին գնահատում ես, կտրուկ ու ծայրահեղ մի՛ լինիր:
-ինչ-որ բան կամ ինչ-որ մեկին գնահատելիս, կտրուկ ու ծայրահեղ մի՛ լինիր:

Երբ փորձում էր, ընդամենը մի փոքր սխալ էր արել, ու ոչինչ չէր ստացվել:
-փորձելիս,ընդամենը մի փոքր սխալ էր արել, ու ոչինչ չէր ստացվել:

198. Տրված բայերից համակատար դերբայներ ստացի՛ր և դրանցով նախադասություններ կազմի՛ր:

 Չափել-չափելիս, շարժվել-շարժվելիս, կապել-կապելիս, մտնել-մտնելիս, տեսնել-տեսնելիս:
Նրա հասակը չափելիս սխալ թույլտվեց։
Դեպի տուն շարժվելիս մոլորվեց։
Փողկապը կապելիս ճմրթեց օձիքը։
Դպրոց մտնելիս տեսավ իր ընկերոջը։
Նրան տեսնելիս շփոթվեցի։

199. Տրված անորոշ դերբայների բացառական և գործիական հոլովներով (ուց, ով վերջավորությամբ ձևերով) նախադասություններ կազմի՛ր:

Լսել-նրանց լսելուց անընդհատ հոգոց էր հանում։ Ձեզ լսելով տխրեցի։
բարձրանալ-վերելակով բարձրանալուց, այն փչացավ։ ,
հեռանալ-նրա հեռանալով, ուրախությունը վերջացավ։ Քո հեռանալուց հետո, ամբողջ ուրախությունը սկսեց։

Պարապմունք 39

Պարապմունք 39.Թեմա՝ Եռանկյան անհավասարությունըԵռանկյան յուրաքանչյուր կողմ  փոքր է մյուս երկու կողմերի գումարից:AB

AC<AB+BC,

BC<AB+AC

Ապացույց։

Դիտարկենք ABC եռանկյունը և ապացուցենք, որ օրինակ  AB<AC+BC

Շարունակենք AC կողմը և տեղադրենք հատված CD=BC

BCD եռանկյունը հավասարասրուն է, հետևաբար ∡1=∡2

ABD եռանկյան մեջ, ակնհայտորեն ∡ABD>∡1, ինչը նշանակում է, որ ∡ABD>∡2

Քանի որ ավելի մեծ անկյան դիմաց ընկած է ավելի մեծ կողմ, ապա AB<AD, և AD=AC+BC:

Հետևաբար, AB<AC+BC

Առաջադրանքներ

174) այո

175)ոչ

176)հիմքը 3:

177. 57

178. 69°

179. 72°

180.

2+7=9

90:9=10

10×7=70

10×2=2

181. 10

Պարապմունք 45

Թեմա՝ Բազմություններ, hիմնական հասկացությունները։

Բազմությունը որևէ առարկաների, իրերի, գաղափարների հավաքածու է, որոնք կոչվում են այդ բազմության տարրեր։ Մաթեմատիկայում այն թվերի բազմությունն է, կետերի բազմությունը, պատկերների բազմությունը և այլն։
Սովորաբար, բազմությունները նշանակվում են լատինական այբուբենի մեծատառերով՝ A, B, C, …., իսկ բազմության տարրերը՝ նույն այբուբենի փոքրատառերով՝ a, b, c, ….։
Եթե a-ն A բազմության տարր է, ապա գրում ենք այսպես՝ a ∈ A և կարդում ենք այսպես՝ «a-ն պատկանում է A-ին»։
Եթե b-ն A բազմության տարր չէ, ապա գրում ենք b ∉ A և կարդում ենք՝ «b-ն չի պատկանում A բազմությանը»։
Եթե A բազմության ցանկացած տարր հանդիսանում է նաև B բազմության տարր, ապա A-ն անվանում են B բազմության ենթաբազմություն։ Այդ փաստը գրում ենք այսպես՝  A ⊂ B և կարդում ենք՝ «A-ն B-ի ենթաբազմություն է»։
Նկատենք, որ ենթաբազմության սահմանումից հետևում է, որ ցանկացած A բազմություն հենց իր ենթաբազմությունն է՝ A ⊂ A։ Եթե A բազմությունը բաղկացած է վերջավոր թվով տարրերից՝ a

, …. an, ապա այն գրում  ենք այսպես՝ A = {a1, …. an}, ընդ որում՝ տարրերի հերթականությունն այդ գրառման մեջ էական չէ, այսինքն՝ օրինակ՝ {a, b, c} և {c, a, b} բազմությունները նույնն են կամ հավասար են։ (Ընդունված է երկու բազմություններ անվանել հավասար, եթե նրանք բաղկացած են միևնույն տարրերից։
Եթե բազմությունը կազմված է մեկ տարրից, օրինակ a-ից,  գրում ենք այսպես՝ A = {a}։
Ոչ մի տարր չունեցող բազմությունն անվանում են դատարկ բազմություն։ Այն նշանակում են 

նշանով և համարում, որ դատարկ բազմությունը ցանկացած բազմության ենթաբազմություն է։ Վերջավոր թվով տարրեր պարունակող բազմությունն անվանում են վերջավոր բազմություն։ Բազմությունն անվանում են անվերջ, եթե ցանկացած n բնական թվի համար այդ բազմության մեջ կան n-ից ավելի թվով տարրեր։ Օրինակ՝ բնական թվերի N բազմությունը, ամբողջ թվերի Z բազմությունը։
A և B բազմությունների միավորում անվանում են այն բազմությունը, որը բաղկացած է բոլոր այն տարրերից, որոնք պատկանում են A և B բազմություններից գոնե մեկին։
A և B բազմությունների միավորումը նշանակում են այսպես՝
A ∪ B և կարդում «A միավորած B»։ ∪ նշանն առաջացել է union (միավորում, միություն) լատիներեն բառի առաջին տառից։
A և B բազմությունների հատում անվանում են այն բոլոր տարրերի բազմությունը, որոնք պատկանում են և՛ A, և՛ B բազմությանը։
A և B բազմությունների հատումը նշանակում են A ∩ B սիմվոլով։

Հարցեր
1.Ի՞նչ է բազմությունը։

Բազմությունը որևէ առարկաների, իրերի, գաղափարների հավաքածու է, որոնք կոչվում են այդ բազմության տարրեր։

2.Ի՞նչ տառերով ենք նշանակում բազմությունները։

Բազմությունները նշանակում են լատինական այբուբենի մեծատառերով։

3.Բեր բազմության մի քանի օրինակ։

A, V, H, G և այլն

4.Բազմության տարր ասելով ի՞նչ ենք հասկանում, բեր օրինակ։

Բազմության տարրերը նշանակում ենք լատինական այբուբենի փոքրատառերով։

օրինակ a, i, e, k և այլն

5.Եթե а-ն А բազմության տարր է, ապա ինչպե՞ս ենք գրառում։

a ∈ A

6.Եթե а-ն А բազմության տարր չէ, ապա ինչպե՞ս ենք գրառում։

a ∉ A

7.Եթե А բազմությունը տարր չունի, ինչպես ենք անվանում այդ բազմությանը։

Ոչ մի տարր չունեցող բազմությունը անվանում են դատարկ բազմություն։

Այն նշանակում են 

 նշանով և համարում, որ դատարկ բազմությունը ցանկացած բազմության ենթաբազմություն է։

8.Եթե B բազմության բոլոր տարրերը А բազմությունից են, ապա ինչպե՞ս ենք անվանում B բազմությանը։

Ենթաբազմություն

A ⊂ B

9.Բեր երկու տարր ունեցող բազմության օրինակներ։

A=(s,v)

E=(h,g)

10.Ի՞նչ տառով ենք նշանակում բնական թվերի բազմությունը։

N

11.Ի՞նչ տառով  ենք նշանակում  ռացիանալ թվերի բազմությունը։

12.Ի՞նչ տառով ենք նշանակում ամբողջ թվերի բազմությունը։

Z

13.Ի՞նչ է նշանակում երկու բազմությունների միավորում, ինչպե՞ս ենք գրառում, բեր օրինակներ։

A և B բազմությունների միավորում անվանում են այն բազմությունը, որը բաղկացած է բոլոր այն տարրերից, որոնք պատկանում են A և B բազմություններից գոնե մեկին։
A և B բազմությունների միավորումը նշանակում են այսպես՝
A ∪ B և կարդում «A միավորած B»։ 

14.Ի՞նչ է նշանակում երկու բազմությունների հատում, ինչպե՞ս ենք գրառում, բեր օրինակներ։

A և B բազմությունների հատում անվանում են այն բոլոր տարրերի բազմությունը, որոնք պատկանում են և՛ A, և՛ B բազմությանը։
A և B բազմությունների հատումը նշանակում են A ∩ B սիմվոլով։

15. Բազմություն գրելիս, տարրերի հերթականությունը կարևոր է, թե՞ ոչ։

ոչ